As palabras e os días. Jorge Domínguez anunciaba nesta entrevista publicada en FARO DE VIGO o 29 de xullo de 2001 a sua decisión de liquidar o proxecto de Independes de Meaño en 2003, tal e como de feito sucedeu, e acababa recoñecendo o seu idilio co Partido Partido. Hoxe traemos a este Ventanuco o orixinal daquela entrevista que marcou un antes e un despois na historia recente de Meaño.

Jorge Domínguez acaba de cumprir dez anos na alcaldía de Meaño. Este inxenieiro agrícola convertérase en 1991 no alcalde máis xoven da comarca do Salnés ó chegar ó cargo con tan só 31 anos liderando unha candidatura independente que ganaba aquelas eleccións por maioría absoluta. Cumpre agora a terceira lexislatura consecutiva amparado na comodidade que lle otorgan as maiorías con que IM renovou sempre os seus mandatos. Dez anos dan para mirar atrás e parecen servir tamén como punto de inflexión para novos tempos que se aveciñan.

"TEÑO A ILUSIÓN DE VOLTARME A PRESENTAR ÁS VINDEIRAS ELECCIÓNS PERO NON POR INDEPENDENTES DE MEAÑO"

- Dez anos de alcalde, que se di pronto, ¿non semellan moitos?

- Creo que mal levados son moitísimos; pero, vamos, si traballas con ilusión... eu teño a impresión de que levo tres ou catro.

- ¿E que balance faría desta década, tanto no eido persoal como político?

- No eido persoal cambiáronme moito as cousas porque a miña vida anterior a ser alcalde era totalmente distinta. Desde o principio intentei volcarme co pobo, o que me levou a trasladar a familia aquí, onde estiven todo este tempo. Estar cerca do pobo enriqueceume moito porque permitíume vivir desde dentro problemas que antes vía desde fóra, e que me axudaron a comprender moitas cousas, cousas pequenas pero que son importantes para as persoas.

No eido político só podo falar de xestión non de partidos. Neste ámbito destacaría tres logros: o esforzo feito para que todo o municipio contase con servicios básicos, o impulso do movemento sociocultural e, por último, que é o que eu máis valoro, a paz social conquerida no pobo, porque antes había unha serie de divisións que o noso grupo foi capaz de limar ó longo destos anos.

Jorge Domínguez na entrevista en 2001. Foto J. L.Oubiña

- ¿Que logros salientaría?

- A mellora dos servicios da que falaba antes, a estación depuradora de Dena, o instituto, a dotación de casas parroquiais e pistas polideportivas, e tamén para nós foi moi importante a vía rápida. A isto poderiamos engadir o plan xeral de  ordenación urbana que modificou totalmente parroquias como a de Dena ou a creación da zona industrial que deu 300 postos de traballo.

- Mirando hacia atrás, ¿que foi o mellor e o peor destos anos?

- O mellor de todo, con diferencia, foi e segue sendo a relación directa cos veciños; o peor a falta de financiación que teñen os concellos e que fai que os alcaldes teñamos que ir administración por administración como si foramos pedigüeños.

- ¿E que lle foi ensinando ese contacto directo cos veciños?

- Foime ensinando a comprender, entre outras cousas, o importante que é para un veciño cousas tan simples como una bache, un bombilla fundida..., que son cousas que si non falas con el nin te das conta, porque a simple vista a ti pode parecerche insignificante. Ese contacto é o que te vai facendo sensible ante eses problemas que nun principio semellan intrascendentes.

- ¿Un reto pendente?

- Rematar co pouco queda en canto a completar os servicios básicos; o medio ambiente con atención ós ríos, monte e costa; e as infraestructuras viarias que non dependen do concello.

- Falemos agora de política e partidos. ¿Como se leva iso de ser independente nun mar de alcaldes do Partido Popular, entre os cales figura algunha que outra amistade?

- Eu leveino sempre sendo respetuoso con todos eles e, a cambio, tamén recibín respeto. Nunca tiven problemas con eles e leveime sempre moi ben, especialmente cos da comarca, foran da ideoloxía que foran, sempre nos ofrecemos amistade, colaboración e respeto mutuo.

- Vostede ten afirmado nalgunha ocasión que Independentes de Meaño era un proxecto a oito-dez anos. Ese tempo xa vai cumprido ¿e agora que? ¿estase a prantexar novos proxectos políticos?

- É certo que inicialmente IM era un proxecto que naceu para botar dúas lexislaturas, e polas circunstancias que foran estamos na terceira. Xurdíu  no 91, cando ós tres partidos que había daquela non se lle vía posibilidades de levar esto adiante, pero naceu coma un sitio de paso, non coma un sitio onde estar permañentemente. Agora, unha vez cumpridos os dez anos, pode ser que teña chegado o momento para empezar a reflexionar que se fai con isto: si nos adicamos á política a través do ingreso nun partido ou si  nos retiramos e deixamos paso a outros.

- Pero señor alcalde, non nos enganemos, a decisión con verdadeiro peso dentro de IM é a súa, non en van IM existe porque vostede está aí, non ten máis razón de ser.

- Certo que Independentes de Meaño vai a vivir o tempo que eu dure como alcalde ou candidato. E eu tamén teño que reprantexarme dúas alternativas, e os dez anos de goberno poden ser un boa data para empezar: unha, rematar a lexislatura e retirarse de alcalde voltando a miña vida de antes; ou outra, meterme nun partido e adicarme de pleno á política. Certo que neste último caso tería que ocupar aquel cargo que o partido me asignase.

- Nesas alternativas non baralla entonces a posibilidade de repetir como candidado independente nas municipais de dentro de dous anos.

- Non, estou casi convencido: no ano 2003 Independentes de Meaño non se presentará  ás eleccións.

- Iso deixa portas abertas para seguir falando. Vostede recoñecía en setembro do 97 nunha entrevista concedida a FARO DE VIGO que si un día se decidía a entrar nun partido ese partido posiblemente se chamase Partido Popular…

- Sigo tendo a mesma opinión: pode ser que se chame Partido Popular.

- ¿E non hai nada falado estos últimos meses?

- Non hai nada, ao menos pola miña parte, incluso non sei si o Partido Popular estaría disposto a contar conmigo.

- Non me negará que Partido Popular e vostede levan unha relación moi longa, mesmo xa desde o día seguinte a proclamarse alcalde no 91, unha relación que a piques estivo de acabar en voda, a última vez no 97 cando lle ofertan ser o seu candidato a alcaldía de Sanxenxo para as eleccións do 99. ¿Non cre que a relación está sendo demasiado longa para non casar e poida que lle estea pasando o sol pola porta?

- (Risas) Sí, ás veces sucede que si un non casa no momento oportuno despois enfríase... Certo que houbo desde o principio unha boa relación co Partido Popular, tamén era o meu deber a nivel institucional. Esos comentarios de entrar nese grupo político aumentaban cada vez que se achegaban eleccións e, polo momento, seguen a ser comentarios, agora máis certeiros por esa opinión miña de que dez anos é un tempo suficiente de vida para o proxecto de Independentes de Meaño.

- Pero non foron só comentarios señor alcalde, houbo contactos no seu día: 95, 97...

- Houbo, digamos, algunhas conversas desde o 91 ata o día de hoxe.

- Algunhas foron propostas firmes señor alcalde, ¿non estamos asistindo agora a outra fase de propostas moi firmes?

- Home, eu non o sei, a min directamente o Partido Popular coméntame máis ou menos o que que comentou sempre, pero de aí a propostas firmes...

- ¿E que é iso que se lle comentou sempre?

- Esa posibilidade de que entrara nas filas do Partido Popular.

- E vostede estao a pensar...

- Non, o que estou pensando é que ó mellor dez son suficientes para o proxecto de Independentes de Meaño. E iso non ten nada que ver co Partido Popular, ten que ver cun proxecto que creín eu, o que lle quero moitísimo, e que pretendo remate na cúspide.

- ¿Decidirá vostede este ano ese dilema?

- Pode haber posibilidades de que ó longo do ano 2001 se decida, sí.

 - ¿Máis ben cuestión de meses?

- Sí pode ser, porque a este ano non lle quedan máis que cinco. Pero supoño que a final de ano se tomará unha decisión.

- Para despois das autonómicas entonces.

- Da igual que sexa antes que sexa despois, o que sí é certo é que eu vou retomar o tema de pechar o ciclo de IM con motivo dos dez anos.

- ¿Ou sexa que Telmo Martín, amigo persoal seu, ou Rafael Louzán, todavía non acabaron de convencelo?

- Telmo Martín é amigo persoal meu e non me presionaría para iso, conforme non o faría eu con el, en todo caso pode facerme comentarios como compañeiro. O caso de Rafael Louzán é outro: el é o presidente provincial do PP e como tal mira polos intereses do partido, pero a min con el non que une unha relación de amistade coma con Telmo.

- ¿Que peso pode ter a opinión do grupo de persoas que integran IM para a súa decisión.

- Eu débome moito a eles, e falo de todos os que estiveron traballando conmigo ó longo deste tempo. Por iso a súa opinión preocúpame moito. Este ano xa mantivemos unha xuntanza na que comentamos esa posibilidade, e unha porcentaxe elevadísima do grupo ve normal que nas próximas eleccións me volte a presentar eu de candidato pero por un partido político.

- ¿E non teme certo desencanto nas filas de IM si vostede se decanta por un partido?

- Non, creo que non. Eu o único que lle pediría ós meus compañeiros sería o respeto a unha decisión miña, aínda que nalgúns casos non sexa compartida.

- ¿Vai acabar a lexislatura como alcalde?

- Sí, sí, vou acabar a lexislatura como alcalde e teño a ilusión de voltarme a presentar.

- Pero por non por Independentes de Meaño.

- Non.

- E sí por un partido político

- Sí, por un partido.

- E ese partido chámase Partido Popular

- Ese partido será un partido que... máis ou menos no municipio os que coñecen o meu xeito de ser, saben máis ou menos de que tendencia podo ser eu.

- Semella que xa hai cousas negociadas, incluso pactadas.

- Non hai nada, só o que houbo no 93 ou no 95, o que pasa que antes eu non daba pe a nada pero agora estou disposto a estudalo.

             Lendo na pedra: caneciños románicos 

da igrexa de Meaño

Hoxe achegámonos a arte rural meañesa a través dunha das tres igrexas románicas que alberga o municipio e que son as de Simes, Lores e esta de San Xoán Bautista de Meaño. Esta igrexa conserva no exterior unha extraordinaria colección de pezas debaixo dos aleiros que se coñecen co nome de caneciños e que é das mellor conservadas da provincia de Pontevedra. É razón de por que  algunha xente que nos visita se para neste adro. 

Digno de ver... e de redescubrir.      

          

Igrexa románica de San Xoán Bautis de Meaño

                Son moitos os que pasan por diante da igrexa de Meaño sin reparar apenas nela. É desos pequenos tesouros que adoitan pasar desapercibidos. Sin embargo, para os ávidos da arte rural en Galicia a visita a esta igrexa é case que unha obriga. Trátase dun pequeno templo románico, cuxa parte primitiva, que é a absida rectangular (cabeceira), data probablemente do século XI. Non obstante, a nave resposta a unha ampliación posterior que se acometeu, segundo o estudioso do románico rural galego Hipólito de Sá Bravo, no século XVII. Certo que nos “libros de fábrica” do arquivo parroquial, que se remontan ao ano 1625, non se refrexa obra alguna dese calado.

            Pero o extraordinario desta igrexa é que conserva unha das coleccións de caneciños románicos máis impresionantes da provincia, tanto pola súa riqueza figurativa como polo seu excepcional estado de conservación. Probablemente proceden da igrexa primitiva. Trátase dun total de 22 pezas situadas baixo os aleiros da nave en número de 11 a cada lado. As súas tallas son tan diversas como atraíntes, podéndose apreciar dende os modillóns de rollos decorativos, propios da arte hispanovisigoda, ata figuras humanas e de animais, en ocasións nas posicións máis grotestas e inverosímiles.

Caneciños baixo o aleiro na lateral sur da igrexa

            Todas elas encerran un mundo cheo de simbolismos, tan presente na arte románica, onde nada era gratuito. Estas pezas convértense nun xeito extrarracional de transcribir unha visión instintiva, unha lembranza da vida superior, evocando innumerables estados anímicos, virtudes a adquirir, vicios a combatir. Son unha canle para poder pasar da materia ao espíritu, pezas anónimas que non refrexan sentimentos pasaxeiros do tallista nin a sua fantasía persoal, senón un desexo de transmiti-la Sabiduría, o Coñecemento.

            Así podemos contemplar entre estos caneciños cabezas de boi, unhas grandes fauces, un home masturbándose, unha figura humana que pretende acadar os seus excrementos, figuras femeninas desnudas en posturas eróticas... Toda unha variedade de formas en alusión á contemplación ou impetuosidade do poder creador (cabeza de boi), necesidade de liberarse do pecado (simbolizado pola fauces), ou ás baixas paixóns terrenais, luxuria e erotismo (masturbación, defecación, desnudez...). Estamos diante dun xeito distinto de linguaxe da pedra que se dirixe ao noso insconsciente para convidar á meditación, ao ser interior de cada quen.

            Unha das teorías máis extendidas da razón destos caneciños das igrexas románicas defende que estaban concebidas para ser contempladas antes de entrar no templo, para que deste xeito cada quen poidera facer un “exame de conciencia” das suas baixas paixóns, dos seus pecados, e purificarse antes de acceder ao interior sagrado. Esta contemplación debía facerse desde unha actitude de recollemento para facilitar a conexión co simbolismo que encerra cada peza en sí.

Home masturbándose

Defecación

Erotismo feminino

                                        

Caebeza de boi

Torsión e dor

Grotesto

                   

             A igrexa complétase no interior cun retablo barroco, restaurado nos anos 90 do s. XX, e que se apoiaba nun vello altar que databa do 1714, segundo figura nos libros de fábrica do arquivo parroquial, rexistro onde eran anotados de xeito puntual tódolos gastos que se producían na igrexa. A templo coñeceu unha renovación recente, nos anos 70 do século XX, e así perdeuse aquela vella tribuna feita no ano 1726, cando por aquel entonces “doce reales llevaron los serradores por serrar las entretablas (...) para componer la tribuna de la iglesia”, segundo consta nos libros de fábrica a 15 de maio dese ano 1726.

            Cada igrexa rural agacha a súa propia pequena historia. Algunhas, como acabamos de ver, albergan pezas tan curiosas como sorprendentes. Achegarse a elas pode resultar apaixoante. Agardo que este artigo contribua a ese encontro. Meaño bríndache unha ocasión. Date un instante, párate.

....................................................................

P.D.: FOTO DENUNCIA: ¿Ata cando manterá esta igrexa o impacto visual do alumeado colocado no seu día para iluminar a fachada?

Imaxe tomada ao lado das escaleiras de acceso á igrexa. A sua instalación foi contratada no seu día polo concello de Meaño

   

     

Estamos en tempo de Entroido. O concello de Meaño ten pouca tradición nesta festa: choqueiros cando eramos críos, hoxe algún festival, un concurso solto… pouco máis. Pero fai 22 anos anos a asociación GAM quíxolle dar impulso e creou a única comparsa que se lembra en Meaño. Foi unha experiencia efímera que durou só tres anos (1991, 1992 e 1993). Estaba integrada por unha trintena de voces acompañadas de músicos que a xeito de charanga animaron as plazas e barrios coa sua música e con aquelas ácidas “historias de Entroido”. Cada ano a historia tiña tres capítulos: un adicado ós curas, outro os asuntiños municipais e un terceiro á política nacional e internacional.

Ainda que se venderon moitas destas historias -imprimíanse más de 2.000- seguro que case ninguén as conserva hoxe. Outros máis novos nin oíron falar delas. Por iso, desde este ventanuco queremos ofrecer unha mirada retrospectiva daqueles tres anos de comparsa "Os GAMtores de Hispalis" cunha escolma das mellores estrofas centradas nos asuntos municipais e nos curas daquela.

Historias de Entroido de "Os GAMtores de Híspalis", a única comparse que houbo en Meaño

Comparsa do 91

Neste ano o concello aínda estaba presidido por German Rodiño pero en maio íanse celebrar as eleccións. A elas concorría por primera vez Jorge Domínguez, funcionario entonces no propio concello. A comparsa meañesa cantabao así:

Estanse xa preparando

as eleccións que hai en maio

pa entrar un novo alcalde

manda-lo vello ó carallo.

Preséntase un escribinte

que foi posto por Germán

agora vai para alcalde

xa lle chaman “O Caimán”

Asuntiños daquel ano: o concello mercara facía meses un camión para a recollida de lixo pero non puxera en marcha o servizo porque careciamos de verqueedoiro, instaláranse as decantadoras para diluir restos sólidos das augas residuais das vivenda que ía parar ó río, viñamos de ter por primeira vez alumbrado de nadal, na comisión de festas queixábanse dos poucos cartos que daba a xente… Así o vía a comparsa:

O asunto máis cachondo

é o da depuradora

métenlle merda pa dentro

e botaa toda pa fóra.

No axuntamento de Meaño

temos camión de basura

pero como non hai onde botala

cada un aguanta da súa.

Xa na parroquias tivemos

en Navidade alumbrado;

que se deixen de parvadas

¡queremos de alcalde a Dorado!

En Meaño queren festas

pero a xente non da

cando lle van a pedir

dinlles: “apunta e xa está”.

E que se dicía dos curas en 1991? Semella que algúns criticaran desde o púlpito a falta de fillos no matrimonio por mor dos métodos anticonceptivos. O asuntiño tratouno tamén a comparsa:

Xa os curas protestaron

que agora non hai meniños

por iso eles no queren

que anden con tapadillos.

Xa sabedes rapaciños

nada de buzo ó pochiño,

sin buzo sabe millor

e da moito máis gustiño.

Comparsa do 92

Jorge Domínguez gañara as eleccións de maio de 1991. No Entroido do 92 a comparsa meañesa burlábase lembrando aquel día de festa para uns -hai quen quería celebralo con bombas de palenque- e mágoa para outros:

Aquel día das eleccións

Meaño foi un formigueiro

uns berraban por botar fogos

outros tiraron co carneiro.

Tamén se facía balance do primeiro ano de goberno de Domínguez: o seu cambio de postura ante o trazado da vía rápida do Salnés que obrigaba a elevar a ponte de Pereiras, a remodelación da Praza da Feira que incluía uunha fonte moi peculiar, o conflito que o GAM tivera co concello ao negarlle éste autorización para servir un tentempé ós atletas na Praza da Feira ó remate da carreira de Meaño… Todo isto se refrexaba naquela historia:

Di o alcalde que da autovía

hai que aproveitarse agora
               e antes quería tirarse

con nós diante da paleadora.

               Mira que fixo unha praza

que manda moito carallo

para que poidan poñerlle

a estatua del a cabalo

Puxéronlle unha fontiña

hai que ver que ben quedou

botou auga naquel día

e despois nunca máis mexou

Non nos deixaron a praza

pa o viño o día da Carreira

só falta que agora en Meaño

non poida cajar quen queira.

E máis ainda, a comparsa do GAM xa profetizaba xa daquea o futuro da formación política de Indepentes de Meaño cando cantaba:

Parecen moi independentes

pero véselles a xogada

para os próximas vanche

polo partido de Fraga.

E os curas? O de Dena, José Soneira, viña de romper unha perna e andaba con muleta, finara o cura de Xil, lembrábanse do de Covas, e tamén do de Simes, que xa exercía en Lores, e tivo que facerse cargo de Xil como terceira parroquia, co que tiña as festas de San Blas, San Benito e a Virxe das Angustias, tres dos santos que máis recadan en esmolas no municipio.  A todo isto cantaba a comparsa:

Agora non hai cantores

porque Dena usa bastóns

Simes estache moi ronco

e Xil deixounos sin sermóns.

Para alá de Xil hai outro

que ese é un bo chispeiro

porque cando vai de copas

tómache Carlos III

Disque o cura de Simes

coas Angustias xa non dorme

non se quita da cabeza

que el parece Mario Conde.

Comparsa do 93

Aquel ano de novo a voltas coa ponte alta de Pereiras sobre a vía rápida:

En Pereiras na autovía

fixeron unha gran ponte

pa cagar dalí en baixo

e non ir cagar ó monte.

Os veciños protestaban

que era moi alta a cagada

e o alcalde ría pa dentro:

“eu total boto a mexada”.

E seguen os letristas a prededir a fichaxe de Jorge Domínguez polo Partido Popular, ademais de criticar a teima do novo goberno de pintar de verde -ou con franxa verde- toda obra municipal que se facía:

Debe usted señor alcalde

querer cambiarche bando

que en penitencia pa Fraga

xa vai a Santiago andando.

Si vai a polo xubileo

e en vez de gáñalo  o perde

non se lle ocurra pintarlle

o cabalo ó apóstolo de verde.

E tamén a pouca opinión dos concelleiros e a chegada da policía local a Meaño o que mereceu unha ollada moi particular visión das mulleres:

Algúns concellais que temos

parecen titiriteiros

bailan cando empeza o xefe

a tocárllelo o pandeiro.

                              

Con esta lei do carallo

parece un cachondeo

puxeron dous municipais

e ningún é do concello.

Xa os miraron as mulleres

e botaron unha ollada:

“a verdade é que ningún

a ten moi axeitada”.

E, para rematar, una escolma dos asuntos dos curas e de anécdotas en igrexas durante aquel curso:

O de Dena é moi listo

non ten un pelo de parvo

tódolos que tiña antes

caíronlle e quedou calvo.

Quitáronlle a tragaperras

que había no mesón

o de Simes entra sólo

para escoitar o acordeón

“Eu son che o mellor cura”

dixo o de Simes en San Blas

e contan que ata o santo

foi e ríuse por detrás.

Aquel domingo na misa

¡Maruxa que despelote!

caíronche as bragas a plomo

casi che ven o bigote.