Organizado pola Asociación Cultural e Deportiva G.A.M., o
foro de debate-coloquio “A Cova do Trasno” desprazábase a Padrenda para
completar a triloxía de personaxes meañeses esquecidos, orgullos -os tres- de
ter sido aldeáns, e dignos de ser restatados para a memoria colectiva.
Primeiro, este curso, en Lores, co político José Calviño -deputado en Madrid e
cargo da II República no goberno de España cando a Fronte Popular-; logo, en
Simes, coa súa poetisa Herminia Fariña, e na noite do sábado, nesta ocasión
viaxando a Padrenda co último xograr do Salnés.
PADRENDA
CANTA “O XAN PIRULÉ”
Medio centenar de persoas -fisicamente non cabían máis
cadeiras- completaron o aforo da sá de actos da Casa Parroquial de Padrenda,
onde bosquexaron, rescataron e cantaron xuntos a Eugenio Padín, “O Cego de
Padrenda”, considerado dos últimos xograres galegos do seu xénero.
Nacido en 1853, e quedando cego de mozo por mor dunha doenza,
Eugenio Padín abriuse mundo coa música ata converterse nun dos personaxes máis
requirido alí onde ía. E non só polo público e os podentes turistas que se
hospedaban na Toxa, senón pola alta alcurnia burguesa, mesmo sendo un fixo nas
festas privadas do marqués de Riestra, alí onde llo demandaba.
![](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhK2Ml1b714xqeCcFVLrwnfUUU09gbVfQjZFNAt2t0BJ6pbvOhS7jiqMK62JS8FnjKUZ8Tyy58p-_J8CN4K5khu7ToJeajlAI04ObYK-10ekxFLYTtk-VSrphk-NqfBtRyHDzIyPRgwWMX9vYhyP3yS31AxiZhukm5LEVhz7vZzv8nhKoEw_7KUuqZ4vhOj/w640-h480/Imaxes%20de%20Padrenda%20cantando%20o%20%20Xan%20Pirul%C3%A9%20do%20Cego%20Pad%C3%ADn%20(2).jpeg) |
Rosana Domínguez e Pablo Dovalo cantan o Xan Pirulé |
“Respectado
polos vellos e agarimado polas mozas de cen comarcas”, escribía del en 1925 o xornalista cuntense Roberto Blanco
Torres (Letras Galegas, 1999), que o descrebía como “laberco, marrulleiro e humorista, fidaldo namoriscado, que cando rasca
o violín e ule que ten preto boas mozas, fai sorrisas de ceo”. Mesmo tamén
legou a súa figura o destro pincel de Castelao, que o pintou o cego Padín en
1910 tocando o acordeón no hotel Calixto en Cambados. Romarías, festas,
tabernas, convites privados… o cego cantou por doquier reunido un pingüe
capital nas faltriqueira que invertíu mercando moitas leiras na súa Padrenda.
Finado ao 86 anos o 17 de maio de 1939, nun día de choiva,
foi soterrado ao pe dunha oliveira no cemiterio vello do atrio. No funeral, a
poetisa Herminia Fariña, que a cabo escribiu en verso: ¡Adiós,
ciego de Padrenda, / júbilo de romerías / viejo acordeón de Lores / de Gil,
Combarro y Adina!.../ ¡Como solloza el paisaje / dándote la despedida! / Ciego
de Padrenda, ¡adiós! / ¡Que tengas luz allá arriba!.
![](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhgYW0cnJFu48cwxJ7wyB9siB_A6OSzpixGypJ4n1al9NxXJVm8iYLF_LvYwwxKxK2hRsNgUsb3nmpxfn4EdCQ2X0aoydhS-9CCUsA8IvF8Tpu_td7sy9z2VVDpTLWNooOOsCBy7pg_BO46VImhfOYYy8JZTIianLgp092u1b4Kdk-zK8PrXpryG3YL0Awz/w640-h458/Imaxes%20de%20Padrenda%20cantando%20o%20%20Xan%20Pirul%C3%A9%20do%20Cego%20Pad%C3%ADn%20(7).jpg) |
O público encheu a Casa Parroquial de Padrenda |
“O Xan Pirulé”
Considerado
unha separata do “Romance das Tres Comadres” e popularizado por moitas partes
de España, o “Xan Pirulé” foi o auténtico hit
do Cego Padín durante súa vida. Relata a historia dun merenda pantagruélica de
tres mulleres que, reunidas polo San Andrés no souto de Alberte do Xan Pirulé,
foron sorprendidas polo marido dunha delas (Inés), que a emprendeu a paus coas
tres. Nalguhas versión agrégase que, “ao cabo de nove meses / pariron todas as
tres”. Un peza, cuxa temática, hoxe levantaría unha ondada de rexeitamento, con
violencia de xénero e unha ¿orxía? de por medio. A saber.
De
mans deste foro, a recurrindo ao arquivo de Castro Sampedro, achouse a
partitura que, por primeira vez, voltouse a cantar o sábado en Padrenda. Unha
canción, da que os vellos dan fe, pero que, ao perderse, ninguén sabía cantar.
A súa posta en escena foi posible grazas á voz da soprano meañesa Rosana
Domínguez, que formando dúo con Pablo Dovalo no aordeón, entonaron por primeira
vez o “Xan Pirulé”. E logo, o reto: despois de varios bises, e coa letra en
pantalla, os presentes soltáronse a cantar xuntos: “Elas eran tres comadres / e
dun barrio todas tres/Sargento Mighes, pirixel,/con dominus/cos con
trisquilistrás/con domino olé, olé/pola túa fe,/no souto d’Alberte do Xan
Pirulé,/ …E dun barrio todas tres".
![](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgwj_cG-G6WNoS_SuS5xYA5Kji-I1XRwEUXt6R7vj2Pgkd3KLpEc9OETKkFYcdIBuwNUk1mqnoQjiUiF4sQI25bakrS_5GyoTMJHbKXYDR1fzooQ9uqx4PITncYpznT_X7nHcHUReUw1kLc3u9QMPhNQTtPu-rhA3MsHOok_x-vlOJ4lma8DI84dI5Hcye4/s320/Casa-Rodi%C3%B1o-Restaurant-Gur%C3%BA.png)
Fake news
Neste foro, e de mans da investigadora local no cego Padín,
Mª Eugenia García Castro demostrouse do grave erro cometido en 2013, cando con
motivo da homenaxe que concello e Deputación de Pontevedra dispensaban ao cego
de Padrenda, descubríase un relevo de Lucas Míguez, que desde entonces preside
a fachada da Casa Parroquial. Unha imaxe que, daquela, se vendeu como do cego
Padín, tocando unha zanfona, acompañado por un lazarillo á pandeireta, e que
non responde ao real. “A imaxe que temos aí fora -explicaba Mª Eugenia García-
amosa a figura do cego Manuel Montero Xormian, natural de Graba (Silleda),
fotografiado por Zagala, e non o é a figura do noso cego de Padrenda que,
ademáis, non tocaba a zanfona”.
![](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiML_LAEeR0FBTp09-BjXJ7ogbrhB616vKJPtWUBRvZ7SxPuH2bOUlnHv6S1booPwJW4NqoQqmJNS7Xb47iabo-oNv3vIoZrT-LPXeLVhi1hc3B_hgwBk3K3FD1Qz18bF7ThTJWW-jfsfGYN8fgAejpg5Hf4nKblz64qsnK6eVbwBHodcxBlaB5QBfhuy0T/w640-h426/IMG_0024.JPG) |
Inauguración do falso Eugenio Padín en 2013
|
Amparada na documentación que traía con ela, recabada no
Museo de Pontevedra e na Real Academia de San Fernando, desfacía este e outro
afamado entorto: “a imaxe que se popularizou como do cego de Padrenda
-explicaba-, que así se amosa un libro editado pola Deputación de Pontevedra en
2013 -escrito polo meañés Manuel Paz-, quen aparece en portada e interior,
tampouco é Eugenio Padín, por un erro de catalogación no Museo, logo
transmitido como tal ao Consello de Cultura Galega: esa foto de Joaquín Pintos,
responde a Anselmo Antonio “Peretes”, un dos últimos zanfonistas galegos, e que
nada ten que ver co noso cego Padín” (na foto anexa, portada do libro con Anselmo Atonio "Peretes", que non Eugenio Padín)
O foro rematou, fora de programa, cun bis musical a cargo do
gaiteiro local Edmundo Sineiro, que xunto co tamboril Antonio Rial (“Con de
Xido”) interpretaron a “Folidada de Padrenda”, unha peza de cabeceira do
preciado gaiteiro Pallamallada (de nome real José Carballa Pesqueira, natural de Leiro, concello de Ribadumia) e que, “desde hoxe -espetaba
Edmundo- será a foliada da nosa Padrenda” ante os aplausos do público. Historia
e música aunáronse así para un convivio emocional que encandiou a un público
agradecido polo alí compartido.
![](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhjHVLHhHpMiUrAqkwtcfcdmfLwRSBf2fL5myc-6RkIV81nclpW3-yRrbHYvl7n01-ul1gOrNWGUCS7m_6-hv4OB-A6R2nMc4C-WtbTKDJdb0c76iw0Ijj_uuydJevKew1pB71-ltJWb5KqpfSutRZ3UKL1bfe67EiHq3sZ1ylIsKzwIfKeE2B-zU8S9b0x/w640-h480/Imaxes%20de%20Padrenda%20cantando%20o%20%20Xan%20Pirul%C3%A9%20do%20Cego%20Pad%C3%ADn%20(4).jpg) |
Edmundo Sineiro e Antonio Rial tocando a "Foliada de Padrenda" |
![](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhyNAz9XYMtHL3c7swzjSO_ZFd3PGrsAeKlnxERYlhMcfpPWA7n2sCcQvDmUB9NHUDgRuPuXQZmlcz1KH1xAOOfV0J1rOP_3d8i75ZouyZVmEmX1Zc-jW1QWngi_ZmQVNq9VnJUgrBKUH847w0yzeJNrUXf9ImnGTR2codm2Vua5CxKy8Nv_jskayELefW_/w640-h508/Imaxes%20de%20Padrenda%20cantando%20o%20%20Xan%20Pirul%C3%A9%20do%20Cego%20Pad%C3%ADn%20(10).jpg) |
Pablo Dovalo e Rosana Domínguez noutra das cantigas |
![](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgncH6bSQypJf4jLDZqcSYAsmxzdD2STawZVQ6ksuz4lAXIGSNW3m3NyDOvigSTUZ8-y5rZO9h1jJL2dd0sViVvf1c9X9ZJOmDbs7T8jEXVHMHW1OBb5yM_i8YqMtibsgAfTn-tKT0kWBnls_PaxR_GorIOHIn5GQEEWj_w7MsHoW816oIDcvyHnN27YWXI/w640-h490/Imaxes%20de%20Padrenda%20cantando%20o%20%20Xan%20Pirul%C3%A9%20do%20Cego%20Pad%C3%ADn%20(2).jpg) |
O público, agradecido ao final |