Polo ventanuco

Meañeses polo mundo (VI): BRASIL

Basilio Camiña Ucha / Campos de Goytacazes

Fai algo máis dun ano abriamos esta sección con Basilio Camiña Ucha que estaba de voluntario nunha ONG no Sahara e que acababa de ser repatriado, xunto con otros compañeiros, polo Fronte Polisario ante o clima de inseguridade que se vivía na zona a causa da presenza de grupos integristas islámicos. Daquela contounos como era o Sahara. Hoxe repetimos con este extrombonista da banda de Meaño, pero esta vez con Brasil como protagonista posto que acaba de chegar de traballar alí nun proxecto musical con outra ONG e, de paso, de percorrer tammén varios países latinoamericanos. Toda unha aventura para este meañés de 27 anos que comparte hoxe con todos a través do noso particular Ventanuco.

Basilio Camiña, abaixo no centro, cun grupo de metais na ONG "Orquestrando a Vida" en Campos de Goytacazes

“O MUNDO DAS FAVELAS ESTÁ MOI CONTROLADO POLO NARCOTRÁFICO”

Como che chega a oferta para irte a Brasil?

Foi a raíz da voda dun amigo de Simes, Fran Pérez, que asentou nese país e que se casaba alí. Dábase a casualidade de que o seu sogro dirixe en Campos de Goytacazes a ONG “Orquestrando a Vida”, un proxento no que tamén está embarcado Fran, e que leva 14 anos traballando en base a música con rapaces sin recursos que viven nas favelas e aos que queren sacar do mundo narcotráfico. Como eu eu ía viaxar para estar na sua voda propuxéronme que aproveitara a miña estadía para botarlles unha man e aceptei encantado.

Viaxaste pois como turista.

Sí, polo tanto con só tres meses de permanencia.

Como é Campos de Goytacazes?

E unha cidade duns 400.00 habitantes cara o interior e que está a unhas sete horas en coche de Río… Hai que ter en conta que as distancias alí son enormes.

Basilio Camiña segue a interpretación dun alumno de trombón en Brasil

E cal foi a túa labor na ONG?

Din clases de trombón, de solfexo, dirixín pequeñas agrupacións… fixen un pouco de todo porque alí está todo por facer.

Cantos rapaces acollía o centro de “Orquestrando a vida”?

Uns 420 con idades de entre os 7 e 19 anos. O centro estaba atendido por unha vintena de mestres que lles ensinaban música, de feito tiñan varias orquestras, mesmo unha delas veu tocando incluso a Portugal. Todos eran nenos sen recursos, para os que a música era a súa única alternativa extraescolar. O tempo que permañecían no centro non o estaban traficando con droga.

E moi habitual que os nenos se adiquen alí ao narcotráfico?

Si, moito. Empezan a traficar con 13 ou 14 anos, incluso con menos. A estrutura familiar non axuda: alí cásanse con 18 ou 19 anos e aos 23 moitos xa están separados. Por enriba os malos tratos no mundo da parella nese tempo son estampa habitual. A ONG contaba tamén cunha psicóloga que traballaba cos rapaces: a condición era un pouco que, para adicarse á música, tiñan que deixar o tráfico de drogas.

Onde vivías ti?

Eu vivía no propio centro, alí tiña unha habitación cunha cociña e apañábame ben. As instalacións abrían de 8 a 11 polas mañáns, e polas tardes, que era cando tiña máis afluencia, de 14 a 18 horas. Certo que o horario non era estrito, moitas veces eu quedaba máis tempo traballando con algúns rapaces.

No Cristo do Concorvado en Río de Xaneiro

Como son os alumnos brasileños?

Cústalles un mundo comprender as cousas, polo que o compensan ensaiando moitas horas, repetindo unha e outra vez para aprenderse as partituras.

Que foi o que máis che chamou a atención do país?

As diferencias sociais que son brutais. Un 10 por cento da poboación, todos eles brancos, é moi rico e exhibe un nivel nivel incluso superior ao de España, pero o 90 por cento restante, toda ela pobaoción de negra, é moi pobre.

Visitaches o mundo das favelas en Campos de Goytacazes?

Si, un par de veces, unha acompañado do director na ONG a quen coñecían todos alí, e outra da man da nai dun famoso narcotraficante. Do contario non podes entrar, o acceso ao núcleo, que é como lle chaman alí, está controlado por xentes apostadas na rúa, sentadas no chan ou mesmo en sofás, que che impiden o paso, porque alí todo está moi controlado polo mundo do narcotráfico.

E con que te atopaches dentro?

Cun mundo moi pobre. Os dirixentes políticos en Brasil, como en toda Sudamérica, son moi populistas e como alí é obrigatorio votar convencen ás xentes das favelas con bebida e subvencións por non facer nada, pero non hai un interés real por ese mundo.

Con esa estampa que me debuxas, non era perigosa a cidade de Campos de Goytacazes?

Polo día non o percibín tanto, se ben de noite era recomendable non saír moito.

Como se vive en Brasil a cercanía do Mundial de fútbol?

Uf! En Brasil o Mundial é algo prioritario. Imáxinate que cando xoga a selección alí faise festa nacional, e mesmo as vacacións que son entre decembro e febreiro adiantáronse este ano a xuño para facelas coincidir co Campionato do Mundo. En Río os alugueres soben día a día, incluso as favelas pacificadas están ofrecendo as súas vivendas en aluguer para o Mundial.

E non se fala dos mortos que está ocasionando a construcción acelerada dalgúns estadios?

Non, alí non soaba nada diso.

É certo ese cliché de que en Brasil se traballa a ritmo moito máis lento?

Si, tanto que as veces resulta exasperante, pero alí todo o mundo vai máis relaxado, pensan só no día a día e non no futuro, quedas a unha hora e é moi habitual que che aparezan media hora ou unha hora máis tarde e sen presa algunha. E cando se trata dun trámite burocrático pode ser desesperante...

Dede Brasil o noso protagonista empredeu unha viaxe por Latinoamérica. Na foto, na cidade de A Paz en Bolivia

Acabas a túa estadía en Brasil pero non voltas para Galicia.

Non, quixen probar noutra ONG en Paraguai adicada neste caso ao ensino do inglés polo que viaxei ata Asunción. Alí estiven cinco días vendo como traballaba pero non me conveceu: era só dar clase o sábado, e para iso tiñas que desprazarte en autobús a ciudades que estaban a máis de catro horas… Nin empecei. O que si me chamou a atención nese tempo en Asunción foi a pobreza extrema: xente pedindo, vendendo de todo pola rúa, no autobús…

E a partir de aí?

Xa que estaba decidín quedarme a coñecer un pouco Latinoamérica, facendo auto stop, durmindo en tenda de campaña… Primeiro fun a Arxentina onde contactei cunha madrileña que traballaba na ONG “Ecoaldeas” e xuntos acabamos percorrendo o norte do país. Logo uníusenos un arxentino e os tres demos o salto a Chile, tarefa que non foi doada porque na fronteira pedíannnos ter vehículo posto porque entrabas polo deserto de Atacama e a localidade máis próxima, San Pedro de Atacama, estaba a 150 quilómetros.

Nas aforas de San Pedro de Atacama en Chile

E como o solventáchedes?

Eu dei cun camioneiro chileno que accedeu a subirme no seu camión tráiler. Os outros atoparon cada un seu medio. Logo os tres rencontrámonos en San Pedro de Atacama e xuntos percorremos en bicicleta o Val da Lúa, varias zonas do deserto… Nesas demos cun chileno que sufrira un desengano amoroso e que estaba a percorrer o país no seu coche e, como non lle gostaba viaxar só, acoplámonos con el. Xuntos fumos cara o sur ata chegar a Santiago, visitamos Valparaíso…

E desde Chile para…?

Para Bolivia: A Paz, Cochabamba, as minas do Potosí… Foron quince días vendo moitas tribos indíxenas de Bolivia onde o alcol está a orde do día. Bolivia é un país moi barato: por cinco euros dormes, comes todo que queres… É un país extremadamente pobre, chamoume a atención sobre todo o traballo esgotador nas minas: 8 horas ao día debaixo da terra e logo do xoves para o venres traballan 24 horas seguidas para poder cobrar o fin de semana, e a maioría despois queiman esos cartos bebendo o sábado mailo domingo.

Nas ruinas do Machu Pichu en Perú

Visitaches aínda algún país máis?

Si, estiven un par de semanas en Perú, pero xa fun eu só, porque pensaba que non debía voltar sin ver o Machu Pichu e así o fixen. Visitei, Cuzco, as ruinas incas… En fín, foi unha viaxe ben aproveitada.

Nin cabe dúbida algunha! E que che decían os teus pais desde Simes de toda esta aventura?

(Risas) Eu mantiña o contacto co meu irmán por internet e as aplicacións para móbil porque os meus pais están pouco postos nas novas tecnoloxías. Cando viñen nin avisei, só aparecín pola casa e sorprendín a miña nai que foi que primeiro me veu..

E pensas xa en voltar a saír?

Teño que traballar no verán, aforrar algo e logo si, penso voltar a saír de novo, quizáis no outono.

Algún destiño en mente?

Gostaríame voltar a Arxentina, alí quedoume moito por ver.

OUTRAS FOTOS QUE COMPLETAN A ENTREVISTA

Nota: Tódalas fotos publicadas nesta entrada son xentileza de Basilio Camiña