conversas.com 

                                          JUAN JOSÉ GARCÍA BARREIRO “XOANXO”

                                                 (cura nado en Meaño)

 En cuestión de días haberá novo Papa na Igrexa de Roma. Desde este Ventanuco poñemos o punto de mira no asunto. Para iso botamos man de Juan José García Barreiro, cura natural de Meaño formado en Roma e afincado hoxe en Santiago. A primeira lembranza que teño de “Xoanxo” é saíndo da igrexa de Meaño ao lado de Don Desiderio nunha tarde de preparación para a primeira comunión cando eu era un cativo e el un seminarista a piques se ordearse cura. A segunda é como é como mestre de latín. Gracias a el aprendín -e, mellor aínda, comprendín- o suficiente nun mes de verán para recuperar o latín de segundo de BUP. E a terceira lembranza que teño del é como extremo esquerdo xogando ao fútbol no campo do Xil durante un verán nun partido de solteiros contra casados. Tiñamolo enfrente, porque xogaba no equipo dos casados pretextando en broma que “estaba casado con Deus”. Tiña unha velocidade de pernas e unha verticalidade que nós diciamos “caramba co cura!”. Hoxe subimos ata este Ventanuco para atoparnos con Xoanxo e conversar con el un pouco de todo, do divino… e tamén do humano.

“NESTA CRISE A IGREXA TEN QUE ESTAR AO LADO DOS QUE NON TEÑEN VOZ”

-    Como espertou en ti a vocación do sacerdocio? Influíu alguén?

-    Supoño que de pequeno influíu Berta de Otero. Ela foi a miña primeira mestra. Eu tiña cinco anos cando empecei a ir a sua escola, xunto cunha vintena de rapaces. Era unha escola que estaba mesmo ao lado da igrexa de Meaño e na que estiven ata os 13 anos. Daquela ela iniciounos na oración, nas visitas ao Santísimo na igrexa que estaba aberta nas tardes de verán... Tamén me influíu Victoria, a catequista que tiven sendo un cativo, como vivía e transmitía a sua experiencia cristiana. Eran catequeses que había os domingos pola tarde na igrexa a onde iamos tódolos rapaces porque ao rematar o cura Don Desiderio levábanos a súa casa a ver a televisión, a sua foi a primeira televisión que houbo en Meaño... era o ano 1959.

Xoanxo diante diante do piorno da casa en Meaño

Penso que foi ao verme un pouco naquel mundo, que Don Desiderio se fixou en min e unha tarde chegou pola casa para falar cos meus pais. Eu enredaba por alí e non sei moi ben cales foron os termos da conversa, pero os meus pais prantexáronme ir ao Seminario Menor en Santiago. Antes formeime un ano co cura Don Arturo en Dena, a onde ía en bicicleta, e que me deu clases de latín, lingua e relixión. Logo fixen sete anos no Seminario Menor ata 1969 e despois no Maior ata ordearme sacerdote o 20 de setembro de 1975.

   -    A presencia túa no Seminario Maior coincidíu cos derradeiros coletazos do réxime franquista. Eran anos de moita reivindicación na rúa, na universidade, últimos fusilamentos… ¿Cómo se vivía todo aquelo dentro das paredes dun seminario?

   -    Dentro tamén vivimos o cambio político. Xa en Belvís, no Seminario Menor, nós fumos a primeira xeración que non levou sotana no ingreso. Logo no Maior, coincidindo con esos últimos anos do franquismo, fun contactando con movementos sociais e estabamos sensibles coa loita na universidade, coa movida laboral de Ferrol… Tiñamos ademáis profesorado que se movía nesa liña reivindicativa. En 1971 chegamos incluso a protagonizar unha folga dentro do seminario en demanda de cambios, nun senso de maior aperturismo e conexión co movemento social. Mandáronos a todos para a casa e acabaron pechando o seminario un tempo. Ao final, dos 19 que eramos, ao ano seguinte só quedamos cinco, os demáis foron, digamos, convidados a abandoar.

-   Caramba, sí que foron uns inicios reivindicativos… E de aí a facer Teoloxía en Roma…

-    Primeiro estiven de cura en Marín de Abaixo entre 1975 e 1980. Foi logo cando fun facer a licenciatura de Teoloxía a Roma na Universidade Gregoriana que estaba rexida por xesuítas. Á volta estiven nunhas parroquias do concello de Touro ata  o 92, fun consiliario xeral do movemento xuvenil en Madrid ata o 95, logo dous anos cura de Castrelo e Sisán, e desde o 97 en Santiago, estou na parroquia de San Fructuoso, nesa igrexa que sae nas misas da TVG.

-      Non te prantexas a posibilidade dun retiro como cura por Meaño?

-   Non, non me gustaría. Cura xa é un, non ten porque selo a familia. Ser cura tamén condiciona a familia si vives con ela. Por outra parte Santiago é unha cidade que me cautiva.

-    Viaxemos cara atrás, cara túa estadía en Roma. Persoalmente, qué che aportou a capital italiana?

-     Roma marcoume por unha doble experiencia. Por unha banda, porque era saír da terra para ampliar horizontes. Por outra, pola riqueza intelectual de xente chegada desde moitas partes do mundo e que se movía nun ambiente de ilusión e aperturismo que aínda quedaba tralo do Concilio Vaticano II, antes de que se impuxera a línea neoconservadora que impera hoxe. Roma deume seguridade, amplitude de miras. De feito, dos meus compañeiros de entonces, 18 son hoxe bispos en diócesis de España.

    

Igrexa de Meaño ao fondo vista desde a casa rectoral

-    Supoño que estiveches polo Vaticano, tan de moda nestos días pola renuncia papal e o cónclave convocado. Cóntanos como é iso do Vaticano por dentro.

-    Apenas só estiven nel como turista, porque para entrar como crego era necesario ir con sotana e cleriman, que é esa camisa para suxeitar o alzacuellos, e eu sempre me neguei a disfrazarme. Logo fun a unha audición con Juan Pablo II no salón Pablo VI, cando algún arzobispo español ía e nos convidaba a acompañalo.

-      Desde a tua perspectiva ¿que valoración fas da renuncia de Benedicto XVI?

-     Foi unha decisión valente, pero hai que vela como algo normal nun home da sua idade. Eu creo que non se quería ver na situación dun papa como Juan Pablo II que acabou moi exposto á enfermidade. Benedicto XVI rompeu unha inercia e abreu un camiño importante si de verdade se desexa tocar cousas no goberno da Igrexa.

-  ¿Pensas que puido sentirse presionado, tanto persoal como externamente, para tomar unha decisión así?

-      Non sabemos ata que punto a curia, é dicir, o circuito de xente que está arredor do Papa, lle puido pechar portas, dificultarlle cousas… é un mundo moi pechado e complexo do que se sabe pouco.
-      E sobre a elección do novo Papa ¿fas quinielas de quen pode ser?

-   Non se sabe moito. O novo Papa sairá dos 115 cardenais que son electores. A maioría son bastantes descoñecidos porque non se manifestaron nin se prodigaron moito en publicacións…
-  ¿Cantos desos electores son españois?

-     Só cinco… e 60 son italianos!

-    115 electores, 60 italianos… non semella unha elección moi representativa da Igrexa que digamos.

-     Non, para nada. O núcleo italiano ten un peso excesivo. Son dos que penso que a elección papal tiña que ser máis representativa, con máis electores e protagonismo dos episcopados, en definitiva, unha elección máis democrática.

-    Fálase de que é hora para un Papa americano, un papa negro, un papa xoven…

-   Todo son opinións. O certo é que a maioría desos cardenais que poden saír elexidos son xente de entre 60 e 70 anos, o máis xoven ten 50 e pico…

-       Non cabe agardar pois un gran xiro con esas idades.

-     Coido que non. Por iso digo que a elección tiña que involucrar a máis xente.

-   Falando disto venme a cabeza o libro do “Código da Vinci” que pon en tela de xuizo pilares da doutrina de Cristo. Non sei si o leches e preguntábache si libros así fanlle moito dano a Igrexa.

-    Non o lin, entre outras cousas porque parte de teses que non comparto. Pero un libro así significa tamén unha oportunidade para defender a tua postura cristiana.

-    Un dos episodios que lastrou o aperturismo da Igrexa foi o fracaso daquela “Teoloxía da Liberación” que se expandíu por Latinoamérica e que semellaba en consoancia con aqueles postulados de aperturismo do Vaticano II. ¿Qué visión tes de todo aquelo?

-     A Teoloxía da Liberación estaba inspirada no libro do Éxodo: o pobo israelita oprimido rebélase contra o poder do faraón e abandoa Exipto. O mesmo se pretendía nunha América Latina oprimida polas ditaduras, cunha tendencia da Igrexa, esta da Teoloxía da Liberación, que estaba comprometida co pobo e que lle decía que tamén era posible liberarse do xugo opresor dun ditador. Pero daquela Reagan, Thatcher… e todo aquela línea conservadora dura financiou a movementos anticristianos para derrubar aquela Teoloxía da Liberación. Incluso o que acaba de ser Papa actual mostrouse entonces moi duro con ela. Aos grandes poderes non lles interesaba unha liña eclesiástica dese tipo. A partir de aí o conservadurismo impúxose na Igrexa.

-    Segundo a tua visión ¿cales son os retos pendentes de afrontar pola Igrexa católica?

-     O primeiro é o tema da muller. Nunha sociedade onde prima a igualdade de dereitos,  é necesario que a muller poida acceder tamén ao sacerdocio, e con iso a todo o que leva consigo, isto é aos cargos da Igrexa e incluso ao Papado.  A Igrexa é a única institución tabú co tema da muller, ata o exército se abreu a ela. E o segundo reto é predicar unha nova evanxelización, chegar a xente co Evanxeo desde a realidade e a lingua que impera agora, a fin de sintonizar con xente. Porque realmente cabe prantexarse ¿a xente rexeita a Deus ou rexeita as caricaturas con que o presentamos? Deus está a favor da felicidade, da libertade, está co que sofre. Alguén me dixo unha vez que “o bo cristian debe estar sempre na oposición”, porque aí está o que sofre.

-     Vamos, nada semellante o que foi a historia da Igrexa que sempre estivo, e segue estando agora, preto do poder, incluso do opresor… Non cres que na situación de crise actual a Igrexa está perdendo en Occidente unha oportunidade de estar ao lado do débil, e cando digo isto falo dunha posición de mensaxe comprometida e non só con comedores de caridade?

-    Totalmente dacordo. Nesta crise a Igrexa ten que estar ao lado do que non teñen voz. Pero, onde está, por exemplo, unha pastoral dos bispos denunciando a explotación, a estafa das preferentes, o roubo da banca…? Onde está un bispo, un crego, ao frente dun grupo para evitar un desahucio…?

-      Caramba…! E eu que pensaba que os curas erades todos de dereita.

-    (Risas) Bueno por mensaxe cristiano moitos sacerdotes estarían en sintonía coa mensaxe da esquerda, pero logo a hora da participación política, tradicionalmente, sobre todo en España, sabemos que a maioría se identifica máis coa dereita. Pero convén non esquecer que durante o franquismo, en ocasións, algunhas sacristías foron lugares de xuntanzas clandestinas de xente de Comisións Obreiras ou mesmo de comunistas que estaban perseguidos.

Conversa gratificante esta con Xoanxo. Persoalmente sempre me gustaron os librepensadores. Despois de escribila e de lela venme a cabeza unha canción de Patxi Andión que sintonizaba con esta última parte da conversa. Titulábase "A quien corresponda", estaba dirixida aos cregos e cargos da Igrexa e empezaba dicindo: “Tened a bien recibir / los que os llamáis hombres de bien [en relación áos cregos] / estas palabras que escribí /una mañana de mi ayer…" Deixo aquí o enlace en youtube. Só tes que pichar nel para poder escoitala